Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), prime esas kazancı bir önceki aya göre yüzde 20’den fazla azalan çalışanları kısa mesaj (SMS) ile uyarıyor. SGK’dan çalışanlara bu yıl giden uyarı mesajı sayısı önceki yıllara göre arttı. Mesaj alan çalışanlar “Kazancım SGK’ya düşük mü bildirildi” endişesine kapıldı. Peki, SGK’ya bildirilen prime esas kazançlar ocak ayında neden düştü?
Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberine göre, Türkiye’de iki türlü kayıt dışılık yaşanıyor. Çalışanların bir kısmı tümüyle sigortasız çalıştırılıyor. Bir kısmı ise sigortalı çalıştırılıyor ancak kazançları Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) eksik bildiriliyor. Kazancın eksik bildirilmesi durumu sigortasız çalışma kadar yaygın. Kazancın eksik bildirilmesi hem devleti, hem de çalışanları mağdur ediyor. Devletin vergi ve sigorta primi kaybı oluyor. Çalışanlar da emekliliklerinde düşük aylığa mahkûm oluyorlar.
SGK, kayıt dışı ile mücadele kapsamında çalışanların kazancının eksik bildirilmesini önlemek amacıyla bir süredir kısa mesaj servisi (SMS) mesajı ile uyarıyor. Prime esas kazanç tutarında bir önceki aya göre yüzde 20 ve üzerinde azalma olan çalışanlara SMS göndererek bilgilendiriyor.
SGK’dan uyarı mesajı alan çalışan sayısı bu yıl önceki yıllardan fazla oldu. Mesajlarda, “ 2022 yılı 1. ayında prime esas kazancınızın bir önceki aya göre azaldığı tespit edilmiştir. Ücretinizin eksik bildirildiğini düşünüyorsanız kurumumuza başvurabilirsiniz” deniliyor.
NET ÜCRET İLE ÇALIŞANLARIN PRİME ESAS KAZANCI DÜŞTÜ
SGK’dan uyarı mesajlarının artmasında, net ücretle çalışanların prime esas kazançlarının aralık ayına göre ocak ayında düşmesi etkili oldu. Peki, net ücretle çalışanların prime esas kazançları neden düştü?
Ücret gelirleri yüzde 15, yüzde 20, 27, 35 ve yüzde 40 oranında kademeli vergilendiriliyor. Vergi oranı brüt kazanç toplamına göre artıyor.
İşveren ile net ücret üzerinden anlaşanlar yıl içinde gelir vergisi dilimindeki artışlardan etkilenmiyorlar, ellerine geçen para yeni bir zam yapılıncaya kadar değişmiyor. Brüt ücret üzerinden anlaşanların eline geçen net ücret ise gelir vergisi dilimi arttıkça düşüyor.
Örneğin, 2021 yılında aylık net ücreti AGİ hariç 7500 TL olan bir kişinin brüt ücreti (prime esas kazancı) ocak ayında 10 bin 490 TL idi. Brüt ücreti yüzde 20 vergi dilimine girince nisan ayında 11 bin 154 TL’ye, yüzde 27’lik vergi dilimine girdiği temmuz ayından itibaren de 12 bin 237 TL oldu. Temmuz – aralık döneminde brüt ücreti 12 bin 237 TL olarak bildirilen söz konusu çalışanın yıl boyunca eline geçen AGİ hariç net ücret ise (7 bin 500 TL) değişmedi.
Ocak ayında tekrar en düşük vergi diliminden başlandığı için net ücretle çalışanların brüt ücretleri ilk aylarda her zaman düşük oluyor. Ancak, bu yıl asgari ücrete kadar olan kazançlara vergi istisnası uygulanmaya başlaması nedeniyle, net ücretle çalışanların brüt ücretleri ocak ayında, geçmiş yıllara göre daha da azaldı. Aynı örnekten gidersek, işveren ile 7 bin 500 TL net ücret ile anlaşan ve zam almamış olan çalışanın brüt ücreti bu yılın ocak ayında 9 bin 545 TL’ye düştü.
Geçen yıl aralık ayında 12 bin 237 TL olan brüt ücret, yani prime esas kazanç ocak ayında yüzde 22 oranında azalarak 9 bin 545 TL’ye düşünce SGK’nın otomatik bilgilendirme sistemi devreye girdi.
ENDİŞELENMEK GEREKİR Mİ?
Durumları yukarıdaki örneğe uygulan olan net ücret ile çalışanlar açısından endişe edilecek bir durum bulunmuyor.
SGK’nın SMS ile uyarı uygulaması, “Prime esas kazancınızdaki bu düşüş bilginiz dahilinde ise sorun yok. Bilginiz haricinde bir düşüş varsa bize ihbarda bulunun” anlamına geliyor.
Ücretini bankadan alan ve bordro imzalayanların net ücretinde bir değişiklik yoksa endişelenmeleri gerekmiyor.
Brüt ücret üzerinden çalışan ve gelir dilimi arttıkça net ücreti yıl içinde azalanların ise e-Devlet üzerinden 4/A hizmet dökümü sorgulaması yaparak, prime esas kazançlarında bir azalma olup olmadığını kontrol etmeleri gerekir.
