Çapraz sorgu, genel olarak hukuki gerçeğin, tanık ifadelerindeki güvenirlik ve çelişkilerin ortaya çıkartılabilmesi için karşı tarafın tanığının sorgulanması işlemidir.
Bu sorgulama işleminin uygulanması ülkelere göre farklılıklar göstermektedir. Ancak genel olarak sistem en geniş anlamıyla, Anglosakson ve Kıta Avrupası hukukunda kullanılmaktadır.
Sorgulama işleminin tanığı çağıran taraf tarafından yapılmasına doğrudan sorgu, daha sonra tanığın kendisini çağıran tarafın değil karşı tarafın sorgulamasına da çapraz sorgu denmektedir.
Günümüzde çapraz sorgunun adil ve objektif bir yargılama için zorunluluk olduğu savunulmaktadır. Ancak bu terim ile adli kolluğun savcının talimatıyla yürüttüğü hazırlık soruşturması veya soruşturma esnasında birden fazla kolluk personelinin katılımıyla yapılan bir sorgu biçimi olan çapraz sorgu ile karıştırılmaması gereklidir.
Burada anlatılan çapraz sorgu yalnızca hakim önünde gerçekleşen sorgulama işlemleridir.
Çapraz sorguda soru yöneltilen kişiye, neden, nasıl ve niçin soruları gibi yorum içeren cevaplar verilebilecek sorular yerine, kısa cevaplar vereceği soruların sorulması yaygın kullanım şeklidir.
Çapraz sorgu yönteminin sonucu öngörülemeyeceğinden dolayı, zaman zaman başvuranın aleyhine de sonuçlar ortaya çıkabilir. Çapraz sorgu genellikle hedeflenen bilgilere ulaşılamadığında bir çıkar yol olarak kullanılmalıdır.
TÜRKİYE’DE ÇAPRAZ SORGU NASIL UYGULANIR?
Şu anda kullanılmayan 1412 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunun 232’nci maddesinde ve günümüzde geçerli, uygulanmakta olan 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 201’inci maddesinde çapraz sorgu olarak tanımlanan sorgu yöntemi Doğrudan Soru Yöneltme başlığı altında açıklanmaktadır.
Maddede savcı, avukat veya vekil sıfatıyla duruşmaya katılan avukatın; sanığa, katılana, tanıklara, bilirkişilere ve duruşmaya çağrılmış diğer kişilere, duruşma disiplinine uygun olarak doğrudan veya hakim aracılığıyla soru yöneltebileceği belirtilmiştir.
Eski ceza muhakemeleri kanununda ise savcı ve avukatın aralarında anlaşmaları gerektiğinden dolayı çok fazla kullanım imkânı bulunamıyordu
