Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı sonrası artan petrol, doğal gaz ve emtia fiyatları tüm dünyada yüksek olan enflasyonlara ciddi bir yükseliş baskısı oluşturuyor.
En son 2008 gıda krizinde dünyada buğday fiyatları 352 dolara çıkmıştı.
Ukrayna, yüzyıllardan beri Avrupa’nın da tahıl ambarı olarak biliniyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın Ocak ayı verilerine göre 2020-2021 döneminde Türkiye’nin buğday ithalatının yüzde 78’i Rusya’dan yüzde 9’u ise Ukrayna’dan gerçekleşti.
Öte yandan Türkiye’nin arpa ithalatının yüzde 40’ı Rusya’dan; ayçiçeğinin ise yüzde 56’sı Rusya’dan ve yüzde 12’si Ukrayna’dan yapılıyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, Rusya ve Ukrayna arasındaki savaş sebebiyle, “başta buğday olmak üzere hububat ve diğer ham maddelerde arz sıkıntısı yaşanmayacağı” ifade edildi.
Enerji fiyatlarında yükseliş ve dünyada artan hububat fiyatları düşüldüğünde, Rusya ve Ukrayna savaşının Türkiye’deki gıda ürünlerine fiyat olarak yansıma tehlikesi bulunuyor.
Yaşananlar ekmek ve ayçiçeği yağlarının fiyatlarına artışı gündeme getirebilir.
Şu an için un sanayicilerinin ve depoların elinde yeteri kadar stok var.
Brent petrol fiyatı yüzde 7.25 112 doları aşarak 8 yılın en üst seviyesine yükseldi. Yükseliş Rusya’nın Kiev’i tamamen işgale hazırlanmasının ardından geldi. Uluslararası Enerji Ajansı’ndan durumun ciddi olduğu mesajı geldi.
Avrupa’da doğalgazın megavatsaat fiyatı bugün yaklaşık yüzde 60 artarak 194 euro oldu.
Buğday vadeli işlemleri haftanın ilk gününde %8’den fazla yükselirken, Kuala Lumpur’da palm yağı ve Chicago’da soya fasulyesi yağı tüm zamanların en yüksek seviyelerinin üstüne yükselmeye başladı.
Emtia fiyatlar Şubat ayında yaklaşık %23 artarak 2015’ten bu yana en büyük aylık kazancını kaydetti.
RUSYA VE UKRAYNA, BUĞDAY VE MISIR’IN EN BÜYÜK İKİ İHRACATÇISI
Rusya ve Ukrayna, küresel buğday ihracatının %29’unu, dünya mısır arzının %19’unu ve dünya ayçiçek yağı ihracatının %80’ini oluşturmaktadır. Rusya’nın geçen hafta komşusunu işgal etmesinden bu yana Ukrayna’daki limanlardaki faaliyetler durma noktasına geldi. Rusya ile tahıl ticareti de fiilen askıya alındı. İki ülkenin, dünya buğday ihracatının dörtte birinden fazlasını, mısır satışlarının beşte birini ve arpa sevkiyatlarının benzer bir payını, ayçiçek yağı üretiminin yaklaşık %80’ini sağladığı düşünüldüğünde anlaşmazlık süresinin uzamanı halinde küresel ekonomilerde genel dengelerin arz yanlı olarak bozulma ihtimali de bulunuyor.
TARIM FİYATLARINDA REKOR ARTIŞ
Küresel tahıl piyasası, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesiyle ve iki ülkenin anlaşmalar yapmaya isteksiz olmasıyla birlikte hızlı dalgalanıyor. Tarımsal emtai fiyatlar Şubat ayında yaklaşık %23 artarak 2015’ten bu yana en büyük aylık kazancını kaydetti. Chicago’da mısır vadeli işlemler fiyatları yükselirken, soya fasulyesi %4,4’e kadar yükseldi. Chicago’da buğday, mısır ve soya fasulyesi %2’den fazla yükseldi.
Karadeniz bölgesinden tahıl tedarikini kısıtlamak, arzın zaten olumsuz hava koşulları nedeniyle zorlandığı bir zamanda, rekor seviyeye yakın olan küresel gıda fiyatlarını daha da artırma tehdidinde bulunuyor. Küresel iklim görünümleri, başlıca tahıl ve yağlı tohum üreten bölgelerde Mart ile Mayıs 2022 tarihleri arasında ortalamanın üzerinde yağışın biraz daha olası olduğunu gösteriyor. 2022-2023 yılları arasında emtia üretiminin toplam değerinin %6 azalarak 76 milyar dolara düşeceği tahmin ediliyor.
EMTİA FİYATLARI TEDİRGİNLİĞİ FİYATLIYOR
Ukrayna’daki savaş ve ABD ile Avrupalı müttefiklerinden gelen kapsamlı yaptırımlar, Rusya ve Ukrayna ile olan anlaşmaları fiilen durma noktasına getirdi, çok az üretici yeni işlere girme riskini almaya veya gemi kiralama ve sigorta ettirmenin ekstra maliyetini ödemeye istekli.
Tedarik krizi ve küresel ısınmayla geçtiğimiz yıl yükselmeye başlayan tarımsal emtia fiyatlarında ralli bir süre daha devam edebilir.
